Trong những năm gần đây, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT) liên tục khẳng định vị thế là một trong những cơ sở đào tạo An toàn thông tin hàng đầu cả nước. Không chỉ sở hữu chương trình đào tạo cập nhật theo chuẩn quốc tế, PTIT còn tạo dựng môi trường thực hành ảo hóa, văn hóa thi đấu mạnh mẽ và kết nối chặt chẽ với doanh nghiệp.

Nhân dịp đội tuyển PTIT giành giải Nhất cuộc thi Sinh viên An ninh mạng 2025, cũng nhân ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11), Tạp chí An ninh mạng Việt Nam đã có cuộc trò chuyện với TS Đinh Trường Duy, giảng viên Khoa An toàn thông tin, để hiểu rõ hơn về triết lý đào tạo, hành trình của đội tuyển, cũng như những kỳ vọng dành cho thế hệ kỹ sư An toàn thông tin (ATTT) trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng.

– TS Đinh Trường Duy: Theo tôi, có ba trụ cột tạo nên thế mạnh của PTIT trong lĩnh vực đào tạo ATTT:

Trước hết, Học viện xây dựng chương trình đào tạo bài bản, vừa có khả năng đáp ứng chuẩn quốc tế, vừa gắn sát yêu cầu thực tiễn của ngành ATTT, điều này giúp sinh viên có nền tảng vững chắc. Ví dụ như chương trình ngành ATTT mới của PTIT ban hành năm 2025 nhấn mạnh kiến thức chuyên sâu, thực hành và kỹ năng mềm.

Thứ hai, môi trường học tập và rèn luyện được thiết kế mở. Sinh viên của Khoa ATTT được thực hành trên hệ thống thực hành an toàn thông tin ảo, nơi mà các em được luyện tập với hàng trăm các bài thực hành do giảng viên của khoa thiết kế triển khai. Nhờ việc hợp tác doanh nghiệp – trường – khoa, sinh viên có nhiều cơ hội tham gia thực chiến thông qua các cuộc thi, workshop, thực tập về an toàn thông. Từ đó sinh viên không chỉ học lý thuyết mà được rèn kỹ năng trong bối cảnh thực tế.

Thứ ba, văn hóa “thi đua – chinh phục” được khuyến khích: đội tuyển, CLB, Lab ATTT luôn được hỗ trợ, thúc đẩy và có cơ chế để các bạn sinh viên thể hiện năng lực, dám đương đầu với thách thức. Khi các em nhìn thấy bạn trước đã làm được, thì sẽ có động lực để tiến lên.

Nhờ kết hợp giữa chương trình tốt, môi trường thực tế và văn hóa học – thi, PTIT đã nhiều lần gặt hái thành công ở các sân chơi an ninh mạng.

– Chương trình đào tạo ATTT hiện nay của Khoa được xây dựng theo định hướng nào để phù hợp với nhu cầu thực tiễn và sự thay đổi nhanh của công nghệ?

– Chương trình đào tạo ngành ATTT của PTIT được định hướng theo một số điểm nổi bật là:

Thứ nhất, Khoa đã hoàn thiện chương trình theo hướng tiếp cận chuẩn kiểm định quốc tế và cập nhật liên tục trước bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, đặc biệt khi AI, lừa đảo trực tuyến và các phương thức tấn công mới gia tăng mạnh

Thứ hai, gắn với nhu cầu thực tiễn ngành ATTT. Chương trình mới ban hành năm 2025 có 3 chuyên ngành là: An ninh mạng (Network Security), Blockchain và ứng dụng (Blockchain and Applications), Điều tra số (Digital Forensics)

Thứ ba, đa dạng hóa các tuyến đào tạo để phát triển nhân lực tinh hoa. Cùng với đào tạo hệ chuẩn, Khoa ATTT.PTIT đã triển khai đào tạo: hệ sinh viên tài năng và hệ chất lượng cao. Hệ sinh viên tài năng thực hiện đào tạo theo hướng tinh hoa, chuyên sâu, tăng cường nghiên cứu, thực hiện các đề tài, học phần nâng cao và tham gia các dự án thực tế. Với hệ chất lượng cao, các môn chuyên ngành được giảng dạy bằng tiếng Anh, chú trọng phát triển năng lực thực hành sâu, khả năng làm chủ công nghệ với nhiều giờ lab và seminar với chuyên gia doanh nghiệp.

Thứ tư, linh hoạt để thích ứng nhanh với công nghệ thay đổi. Chương trình sử dụng học chế tín chỉ, có các lựa chọn chuyên sâu và mở, giúp sinh viên cập nhật những kỹ thuật mới, mô hình mới trong an ninh mạng.

– Thầy có thể chia sẻ những phương pháp giảng dạy, mô hình phòng lab hay các hoạt động trải nghiệm thực tế mà Khoa đang áp dụng để tăng khả năng thực chiến cho sinh viên?

– Khoa đã xây dựng Hệ thống thực hành số An toàn thông tin với hàng trăm bài lab ảo hóa. Hệ thống cho phép sinh viên: Thực hành 24/7 trên môi trường ảo hóa, độc lập và an toàn; Trải nghiệm hơn 200 bài lab thuộc nhiều chủ đề: khai thác lỗ hổng, hệ thống, web, mã độc, phân tích mạng…; Tự động thu thập điểm, chấm bài và cung cấp phản hồi nhanh, giúp sinh viên nhận biết điểm yếu và cải thiện kỹ năng ngay lập tức.

Khoa cũng thường xuyên mời chuyên gia từ các doanh nghiệp về trao đổi thông qua các seminar chuyên môn; Hơn nữa, Khoa có liên kết, hợp tác với nhiều tổ chức, doanh nghiệp trong lĩnh vực ATTT – cung cấp môi trường thuận lợi cho sinh viên thực hành, thực tập, giúp sinh viên được trải nghiệm môi trường làm việc cũng như các dự án thực tế.

Ngoài ra, Khoa còn xây dựng CLB An toàn thông tin và các cuộc thi nội bộ: PTIT CTF là cuộc thi an toàn thông tin thường niên khoa tổ chức và là sân chơi bổ ích cho các bạn PTIT yêu thích an toàn thông tin.

– Đội PTIT đã xuất sắc giành giải Nhất cuộc thi Sinh viên An ninh mạng 2025. Thầy có thể chia sẻ quá trình chuẩn bị của đội từ lúc thành lập đến khi bước vào vòng chung kết?

– Đội tuyển của PTIT được thành lập dựa trên cơ sở là các thành viên của CLB an toàn thông tin và các bạn đạt giải cao trong cuộc thi PTIT CTF. Thành viên trong đội là các sinh viên có năng lực, đam mê ATTT, sẵn sàng luyện tập nghiêm túc. Chúng tôi liên tục tổ chức đào tạo cho sinh viên, khởi đầu bằng việc củng cố kiến thức nền tảng sau đó chuyển sang luyện chuyên môn như CTF, Attack-Defense, xây dựng lab, mô phỏng tình huống tấn công – phòng thủ với sự giúp đỡ của các cựu sinh viên ATTT PTIT cũng như các chuyên gia mà khoa mời về. Đội cũng liên tục được luyện tập thông qua các giải đấu online cũng như offline trong và ngoài nước.

Kỳ thi năm nay có nhiều điểm mới so với các năm, đội đã phân tích kỹ yêu cầu của cuộc thi để đưa ra chiến lược phù hợp nhất. Sau khi vượt qua vòng loại với 2 đội ở top 10 trên tổng hơn 350 đội, các đội ngay lập tức tập trung vào thể loại mình sẽ thi trong vòng chung kết thông qua các buổi seminar chuyên biệt với các chuyên gia cũng như việc tiếp tục tham gia các giải CTF khác có hình thức thi tương tự. Từ đó tạo sự tự tin tối đa cho vòng chung kết.

– Khoảnh khắc đội được xướng tên cho giải Nhất, cảm xúc của thầy lúc đó như thế nào?

– Khi tên đội PTIT vang lên và giải Nhất được trao, tôi cảm thấy rất tự hào, xúc động và phấn khởi. Tự hào vì những cố gắng âm thầm suốt nhiều năm, xúc động vì nhìn thấy các em sinh viên – những bạn trẻ nhiệt huyết – tỏa sáng, và phấn khởi vì thấy rằng “chúng ta làm được”.

Đó không chỉ là thành quả của riêng các em mà còn là minh chứng cho môi trường đào tạo, sự hỗ trợ của Học viện, và cả đội ngũ giảng viên khoa ATTT. Đây như một mốc để chúng tôi càng thấy rõ sứ mệnh của mình.

– Trong suốt cuộc thi, có tình huống nào khiến thầy nhớ nhất, có thể là một lỗi kỹ thuật, một pha xử lý “cân não” hay một điều thú vị từ chính các em sinh viên?

– Điều tôi nhớ nhất là cách đội xử lý chiến thuật quản trị coin của cuộc thi. Có thời điểm đội PTIT bị rơi khỏi Top 1 vài round, nhưng các em không hề mất bình tĩnh. Ngay từ trước cuộc thi, đội đã tính toán rất chi tiết số coin của mình và của đối thủ, cũng như quy luật tăng – giảm chi phí mua lợi thế theo từng round.

Nhờ đó, khi tạm bị dẫn điểm, đội chủ động không dùng coin sớm mà giữ cho các round cuối – nơi hệ số điểm cao hơn. Chiến thuật này cho phép đội bứt tốc đúng thời điểm. Kết thúc cuộc thi, PTIT chỉ còn 5 coin, gần như tối ưu tuyệt đối, trong khi nhiều đội vẫn còn vài trăm coin nhưng không đổi được thứ hạng.

Pha xử lý đó cho thấy bản lĩnh và tư duy chiến lược của các em: bản lĩnh và quyết đoán, chứ không chỉ đơn thuần mạnh về kỹ thuật.

– Thầy đánh giá như thế nào về sự thay đổi của thế hệ sinh viên ATTT hiện nay so với trước đây? Điều gì làm thầy ấn tượng nhất?

So với trước đây, tôi thấy năng lực kỹ thuật, mức độ chủ động và tốc độ học của sinh viên hiện nay vượt rất nhiều. Trước kia, nhiều bạn vào ngành ATTT còn e ngại: “mạng là gì”, “quản trị hệ thống ra sao”, “mình có theo nổi không”. Nhưng hiện nay các bạn trẻ đã vào ngành với tư duy “mình sẽ làm được”, sẵn sàng đọc tài liệu nước ngoài, thử lab, tham gia CTF từ năm đầu.

Điều làm tôi ấn tượng nhất: khả năng tự học và tự vận hành – các bạn không chỉ làm theo bài giảng mà tìm tòi, khai phá lỗ hổng mới, tham gia cộng đồng, nói tiếng Anh, làm được demo và sẵn sàng cho thực chiến. Ví dụ, bạn Chử Đức Anh thành viên đội đạt giải nhất ngay sau cuộc thi đã được ASEAN Cyber Shield (ACS) lựa chọn tham gia bootcam về an toàn thông tin ở Hàn Quốc do ACS tổ chức nhờ thành tích tốt trong quá trình học khóa học online về an toàn thông tin, khóa học này hoàn toàn bằng tiếng Anh.

Thêm vào đó, sinh viên hiện nay rất năng động với các hoạt động đội nhóm, câu lạc bộ, hackathon, xin đi thực tập sớm ở các doanh nghiệp – đây là một bước phát triển đáng mừng, thể hiện rằng ngành ATTT không còn “ngồi đọc sách – học lý thuyết” mà đang thực sự là một nghề thực chiến và nhiều thách thức.

– Trong nghề dạy học, điều khó khăn nhất với thầy là gì, và thầy thường vượt qua nó bằng cách nào?

– Điều khó khăn nhất là làm sao giữ động lực, sự chủ động và phù hợp với tốc độ thay đổi công nghệ cho từng sinh viên. Vì ATTT là lĩnh vực rất nhanh thay đổi: lỗ hổng mới, công nghệ mới, mô hình tấn công mới. Nếu giảng viên và chương trình không theo kịp, sinh viên sẽ bị “lệch” thực tế.

Chính vì thế việc luôn cập nhật bản thân như tham gia hội thảo, nghiên cứu, hợp tác với doanh nghiệp, để mang vào lớp các tình huống mới là rất quan trọng. Ngoài ra trên lớp tôi cũng cố gắng tạo văn hóa học tập tự giác khuyến khích sinh viên đặt câu hỏi, thảo luận, tự tìm tòi, không sợ sai. Khi các em sẵn sàng “tự phá vỡ” lỗi của bản thân và tiến lên, thì phần khó khăn sẽ giảm đi nhiều.

– Nếu ví nghề giáo giống như một cuộc “phòng thủ mạng” lâu dài, thầy nghĩ vai trò của người thầy trong thời đại AI hiện nay thay đổi ra sao?

Tôi rất đồng ý với quan điểm này: nghề giáo trong thời đại AI trở nên giống như một “phòng thủ mạng chiến lược”: không chỉ củng cố nền tảng kiến thức vững vàng mà phải luôn tiên đoán, cập nhật, phát hiện và xử lý lỗ hổng mới – trong trường hợp này là lỗ hổng trong tư duy, kỹ năng và phù hợp với công nghệ.

Như vậy theo tôi, vai trò của người giảng viên an toàn thông tin vì thế sẽ thay đổi theo 3 chiều hướng:

Người dẫn đường: thay vì chỉ giảng bài, giảng viên trở thành người dẫn dắt sinh viên trong môi trường “học tập suốt đời”, bởi AI có thể hỗ trợ tri thức, nhưng con người vẫn cần tư duy phản biện, sáng tạo và đạo đức nghề nghiệp.

Người kiến tạo trải nghiệm: với AI và công nghệ xuất hiện nhanh, giảng viên phải thiết kế các bài tập, phòng lab, dự án thật – nơi sinh viên không học thụ động mà được tham gia, thử nghiệm, bị lỗi, sửa lỗi, cải tiến.

Người nâng cao năng lực ứng dụng và đạo đức: Trong thời đại AI, nguy cơ về bảo mật, quyền riêng tư, tấn công tự động, deep-fake… tăng mạnh. Do đó giảng viên phải truyền cho sinh viên không chỉ “làm được” mà còn “làm đúng”, có trách nhiệm với xã hội.

Vì vậy, trong thời đại AI, nghề giáo ATTT không lùi vào giảng đường mà bước vào trung tâm thực chiến, đổi mới và hướng về tương lai.

– Với vai trò là giảng viên và là người trực tiếp hướng dẫn sinh viên tham gia các cuộc thi lớn, thầy kỳ vọng gì về thế hệ kỹ sư ATTT của PTIT trong 5 – 10 năm tới?

Tôi đặt ra ba kỳ vọng lớn:

Thứ nhất, các bạn sẽ không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà có thể vươn ra quốc tế: tham gia đấu trường an ninh mạng khu vực và toàn cầu, phát triển kỹ năng chuyên sâu, tự chủ công nghệ.

Thứ hai, các bạn sẽ là chuyên gia thực chiến toàn diện – không chỉ khai thác và phòng thủ, mà còn biết triển khai, vận hành, đánh giá và sáng tạo giải pháp bảo mật mới vì chương trình đào tạo của PTIT đã thiết kế chuẩn đầu ra như vậy.

Thứ ba, các bạn sẽ là nhà lãnh đạo, đổi mới và có trách nhiệm đạo đức cao trong bối cảnh chuyển đổi số, an ninh mạng là lĩnh vực chiến lược quốc gia. Tôi mong các bạn không chỉ là kỹ sư mà là người dẫn dắt, người đổi mới, người có tầm ảnh hưởng và có ý thức xã hội.

Nếu đạt được như vậy, trong 5-10 năm tới PTIT sẽ có những “chuyên gia hàng đầu” trong ngành ATTT, từ giảng viên, chuyên gia, nhà sáng lập start-up bảo mật đến lãnh đạo doanh nghiệp, và như vậy sẽ góp phần giữ vững vị thế PTIT là “cái nôi” của sinh viên an ninh mạng xuất sắc.

– Cuối cùng, nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, thầy muốn gửi lời nhắn nhủ gì đến các sinh viên, đặc biệt là những bạn đang ấp ủ ước mơ theo đuổi ngành ATTT?

Nhân dịp 20/11, tôi muốn nói với các bạn sinh viên rằng: “Hãy giữ ngọn lửa nhiệt tình và đam mê trong tim bạn. Ngành An toàn thông tin không phải là ngành học “an toàn” mà là ngành học của thách thức, sáng tạo và phục vụ xã hội.

Hãy mạnh dạn bước vào hành trình: học tiếng Anh, học lập trình, học mạng, học bảo mật, tham gia CTF, đội tuyển, dự án thực tế. Đừng sợ sai, đừng ngại thất bại – mỗi lỗi là bài học và dẫn đến chiến thắng.

Hãy nhớ rằng: ở PTIT bạn không chỉ được đào tạo kiến thức mà được trao cơ hội. Hãy biến cơ hội đó thành hành động. Và nếu bạn hôm nay là “một sinh viên nhỏ”, thì mai bạn sẽ là “một chuyên gia lớn”, một người bảo vệ an toàn không gian mạng Việt Nam.

Cảm ơn vì các bạn đã chọn ngành này, chọn PTIT, cảm ơn vì đã để thầy và Học viện đồng hành. Chúc các bạn học tập hiệu quả, thi đấu xuất sắc, và sớm viết nên câu chuyện thành công của chính mình!”

– Xin cảm ơn thầy và chúc thầy đào tạo được thêm nhiều chuyên gia ATTT đáp ứng nhu cầu nhân lực cho đất nước trong tương lai!

Nguồn: https://tcanninhmang.vn/su-kien-quan-diem/202511/nghe-giao-an-toan-thong-tin-khong-lui-vao-giang-duong-ma-buoc-vao-trung-tam-thuc-chien-dcf465a/